Pierwszy dzień obchodów – 9 września

– Od początku istnienia naszym głównym celem było stawianie na jakość badań w oparciu o najlepsze standardy obowiązujące w nauce światowej. Konsekwentnie dążymy do zwiększenia znaczenia polskiej nauki w świecie. – podkreślił w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie podczas uroczystej gali podsumowującej działalność Narodowego Centrum Nauki dyrektor, prof. Zbigniew Błocki.

W ciągu 10 lat działalności ogłosiliśmy ponad 200 konkursów i przyznaliśmy ponad 23 tysiące grantów. Od zera stworzyliśmy sprawiedliwy i transparentny system ewaluacji wniosków, w którym główną rolę pełnią zagraniczni eksperci. Finansujemy badania czołowych polskich naukowców, wychodząc z założenia, że najistotniejszym czynnikiem rozwoju polskiej nauki jest wsparcie wysoko wykwalifikowanej kadry badawczej.

– Warto podkreślić fakt, iż działając dla naukowców NCN jest zorganizowany i prowadzony przez naukowców i ma to swoje wymierne efekty – zaznaczył podczas gali prof. Jacek Kuźnicki, przewodniczący Rady NCN. – W opinii wielu osób z Polski i zagranicy jakość wniosków grantowych w ciągu 10 lat działania NCN znacząco się poprawiła. Realizowane projekty są na coraz wyższym poziomie, co widać m.in. w postaci wzrastającej liczby publikacji w najlepszych czasopismach światowych – dodał.

Budżet Centrum przeznaczony na finansowanie projektów wraz z biegiem lat rósł od niespełna 300 milionów złotych w 2011 roku do 1,3 mld złotych w roku 2021.

– Uważam, że to w jaki sposób dany kraj traktuje tak dalekosiężne inwestycje jak finansowanie badań, jest jednym z wyznaczników nowoczesnego patriotyzmu, z tego typu inwestycji będą nas rozliczać przyszłe pokolenia. W tym kontekście z ogromną satysfakcją chciałbym odnotować informację z ostatnich dni, że po trzech latach zastoju w finansowaniu NCN, w budżecie na rok 2022 Ministerstwo Edukacji i Nauki zdecydowało się na wyraźny wzrost dotacji celowej Centrum o 150 mln zł, czyli o ponad 12% – podkreślił dyrektor NCN podczas swojego przemówienia.

Rośnie również liczba projektów finansowanych z funduszy zagranicznych, w tym z Komisji Europejskiej. NCN jest jednym z największych polskich odbiorców funduszy programów ramowych a środki te przeznacza dla naukowców pracujących w Polsce.

Podczas uroczystej gali gratulacje i słowa uznania przekazali Przemysław Czarnek, minister edukacji i nauki, Wojciech Murdzek, sekretarz stanu w ministerstwie edukacji i nauki, Marc Schiltz, przewodniczący organizacji Science Europe oraz Katja Becker, przewodnicząca Rady Zarządzającej Global Research Council (GRC). Zebrani goście mieli również okazję wysłuchać wykładu filozofki oraz członkini Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk Åsy Wikforss pt. Science Denial in the Post-Truth Era. Uroczystość zakończył koncert Orkiestry Stołecznej Królewskiego Miasta Krakowa Sinfonietta Cracovia pod batutą Edmona Levona.

Drugi dzień obchodów – 10 września

Drugiego dnia obchodów 10-lecia NCN przedstawiciele polskich oraz europejskich instytucji finansujących badania naukowe oraz naukowcy reprezentujący różne dziedziny nauk zgromadzili się w Międzynarodowym Centrum Kultury, aby w ramach jubileuszowej konferencji dyskutować o nauce w czasie pandemii oraz o otwartym dostępie (open access).

Zaproszeni goście zastanawiali się nad tym, jaki wpływ ma pandemia na prowadzenie badań naukowych, jakie wyzwania stawia przed naukowcami oraz w jaki sposób nauka może wspierać państwa i społeczeństwa w funkcjonowaniu w pandemicznej rzeczywistości. Drugi panel dyskusyjny skupił się na otwartym dostępie do treści naukowych, przede wszystkim w kontekście inicjatywy cOAllition S, w ramach której europejskie agencje finansujące badania naukowe przyjęły Plan S mający na celu dążenie do pełnego i natychmiastowego (bez embarga czasowego) dostępu do publikacji zawierających wyniki badań będących efektem realizacji projektów badawczych finansowanych lub współfinansowanych ze środków publicznych.

Ważnym elementem konferencji były prezentacje trzech laureatów konkursów Narodowego Centrum Nauki, którzy dzięki finansowaniu z NCN mogli zbudować umiędzynarodowione zespoły naukowe, prowadzić przełomowe badania i osiągnęli wyniki na światowym poziomie. O swoich badaniach opowiedzieli prof. Grzegorz Pietrzyński (Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika PAN), dr Katarzyna Cantarero (SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny, Wydział Psychologiczny we Wrocławiu) oraz dr Sebastian Glatt (Małopolskie Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego).

Reportaż z obchodów