Open access - najczęściej zadawane pytania

TAK. W drodze Zarządzenie nr 38/2020 Dyrektora Narodowego Centrum Nauki z dnia 27.05.2020 r. ustalona została Polityka Narodowego Centrum Nauki dotycząca otwartego dostępu do publikacji będących efektem realizacji projektów badawczych, stypendiów i staży naukowych oraz działań naukowych finansowanych lub współfinansowanych przez Narodowe Centrum Nauki (zwana dalej: „Polityką”).

Polityka obowiązuje dla projektów badawczych, stypendiów naukowych, staży i działań naukowych wyłonionych do finansowania od konkursów ogłoszonych w dniu 16 czerwca 2020 r., do których umowy o realizację i finansowanie zostaną podpisane po 1 stycznia 2021 r.

Polityka nie obejmuje zasad publikowania monografii, rozdziałów monografii i recenzowanych utworów zebranych.

TAK. Zgodnie z zapisami umowy o realizację i finansowanie projektu badawczego efektem realizacji projektu musi być opublikowanie w wydawnictwie/wydawnictwach o zasięgu międzynarodowym, poddanych wcześniejszej ewaluacji, wyników badań zrealizowanych w ramach projektu.

Wszystkie publikacje (włączając w to Author Accepted Manuscript (AAM) lub Version of Record (VoR)), z wyjątkiem monografii, rozdziałów monografii i recenzowanych utworów zebranych, będące efektem realizacji projektu muszą być dostępne w otwartym dostępie na licencji CC-BY (Creative Commons Uznanie autorstwa), alternatywnie w przypadku czasopism objętych umową transformacyjną CC BY-SA (Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach) lub równorzędnych oraz posiadać unikalny stały identyfikator (np. DOI (preferowany), URN lub Handle).

Koncepcja otwartego dostępu dotyczy udostępniania w postaci cyfrowej w Internecie publikacji naukowych i wyników badań finansowanych ze środków publicznych.

Ponadto, dane będące podstawą publikacji naukowych stanowiących efekt realizacji projektu badawczego, powinny być rzetelnie udokumentowane w sposób spełniający zasady FAIR Data. Powinny one być także udostępniane w repozytorium, tam gdzie to możliwe, zgodnie z warunkami licencji Creative Commons Public Domain (licencja CC0).

Artykuły naukowe są objęte Polityką NCN dotyczącą otwartego dostępu do publikacji naukowych. Koszty związane z publikowaniem w ramach otwartego dostępu muszą być zaplanowane i poniesione z kosztów pośrednich tj. w ramach specjalnej kategorii kosztów pośrednich open access (OA), które liczone są jako 2% kosztów bezpośrednich. Koszty publikowania w ramach otwartego dostępu można pokrywać również w ramach ogólnych kosztów pośrednich.

NIE. Kategoria koszty pośrednie OA (2% kosztów bezpośrednich) to dodatkowa pula kosztów, z których można finansować wyłącznie OA. Można pokrywać OA również z puli ogólnych kosztów pośrednich (do 20% kosztów bezpośrednich).

NIE. Środki na publikowanie w ramach otwartego dostępu można zaplanować wyłącznie w kategorii kosztów pośrednich open access (z ewentualnym dofinansowaniem z puli ogólnych kosztów pośrednich).

NIE. Koszty pośrednie przeznaczone na open access należy planować w oddzielnej kategorii i stanowią one równowartość do 2% Kosztów bezpośrednich. W ramach kosztów pośrednich można zaplanować koszty na open access związane z udostępnieniem publikacji lub danych badawczych w otwartym dostępie. Koszty te mogą stanowić maksymalnie 2% kosztów bezpośrednich. We wniosku należy planować je w zakładce open access (należy wprowadzić kwotę kosztów OA, jaka jest planowana na cały okres realizacji projektu). W sekcji Koszty zestawienia zostanie zaprezentowana procentowa wysokość planowanych kosztów. We wniosku można zaplanować również pozostałe koszty pośrednie, które mogą stanowić do 20% kosztów bezpośrednich.

NIE, limit środków na kategorię open access nie może zostać zwiększony powyżej limitu 2% kosztów bezpośrednich. Ewentualnie, dodatkowe środki na open access mogą zostać przeznaczone z kosztów pośrednich (20% kosztów bezpośrednich).

NIE. W przypadku gdy wnioskodawcą jest grupa podmiotów we wniosku w systemie ZSUN/OSF tworzone są oddzielne kosztorysy dla lidera i każdego z partnerów, na podstawie których należy wyliczyć koszty open access oddzielnie dla każdego podmiotu. Należy pamiętać, że po zsumowaniu koszty te nie mogą być wyższe niż 2% kosztów bezpośrednich ogółem.

Istnieje możliwość bezpłatnego publikowania w czasopismach hybrydowych Koszty APC (Article Processing Charge) w czasopismach hybrydowych nie są kosztem kwalifikowalnym. NCN uznaje prace opublikowane w tych czasopismach za zgodne z umową, jeśli spełniają one łącznie następujące warunki:

• Version of Record (VoR2) lub Author Accepted Manuscript (AAM3) zostanie bezpośrednio przez wydawcę lub autora opublikowane w otwartym repozytorium w momencie ukazania się publikacji on-line (bez embarga czasowego);
• Repozytorium, o którym mowa powyżej, jest zarejestrowane w Directory of Open Access Repositories (openDOAR);
• VoR lub AAM posiada unikalny stały identyfikator (np. DOI, URN, UUID, Handlelub inne). Jeśli wersja zdeponowana w repozytorium i wersja opublikowana są osobnymi wersjami (AAM i VoR), powinny mieć osobne identyfikatory;
• Prace te są opublikowane w oparciu o licencję CC-BY.

TAK. Ze środków projektu można sfinansować tylko koszty związane z procesem publikacyjnym tzw. Article Processing Charges (APC) ścieżek 1 i 3 wymienionych w Polityce.

Dodatkowe opłaty pobierane przez wydawnictwa nie są kosztami kwalifikowalnymi. APC powinno obejmować wszystkie opłaty jakie naukowiec musi ponieść w wydawnictwie w związku z publikowanie w OA.

Środki przeznaczone na opłaty publikacyjne (APC) powinny być wydatkowane w sposób gospodarny i rzetelnie udokumentowane. Tam, gdzie to możliwe należy korzystać ze zwolnień z opłat publikacyjnych lub ich obniżek, jakie są oferowane przez niektóre czasopisma lub wydawnictwa otwartego dostępu.

TAK pod warunkiem, że zostaną poniesione przed przekazaniem publikacji do wydawnictwa. W ramach Usług obcych mogą być planowane i finansowane koszty związane z przygotowaniem pracy do złożenia jej w wydawnictwie. Wszystkie opłaty wydawnicze należy opłacić z kosztów pośrednich.

Przypominamy, że koszty honorariów z tytułu recenzji wydawniczych nie są kosztami kwalifikowalnymi. Zasada ta dotyczy również przypadków, gdyby koszty te były umieszczone w ramach opłat wymaganych przez wydawnictwo.

W systemie OSF nie ma możliwości szczegółowego rozpisania kosztów pośrednich, w związku z czym należy podać jedynie wymaganą kwotę. Koszty te rozliczane są ryczałtem. Koszty publikowania w formie otwartego dostępu możliwe są do poniesienia ze środków dostępnych w kategorii open access. Ewentualnie, dodatkowe środki na open access mogą zostać przeznaczone z kosztów pośrednich (20% kosztów bezpośrednich).

TAK. Jednostka może pokryć część kosztów publikowania w otwartym dostępie z ogólnych kosztów pośrednich projektu lub ze środków własnych.

Jeśli koszty powstałych w ramach projektu publikacji w czasopismach z otwartym dostępem zostaną pokryte z innych źródeł, wtedy nie trzeba planować kosztów open access we wniosku.

NIE. Opłaty za wszelkie dodatkowe usługi, które mogą być zamówione przez autora (odbitki, kolorowe rysunki w wersji drukowanej, itp.) są rozliczane osobno od APC i są kosztem niekwalifikowalnym dla Centrum.

Informację tę można sprawdzić przy pomocy narzędzia Journal Checker Tool.

Nie ma takiego wymogu.

TAK. Począwszy od konkursów ogłoszonych 15 marca 2021 r. koszty na open access można zaplanować w dowolnych roku realizacji projektu.

Środki te będą wypłacane ryczałtem i rozliczane jak koszty pośrednie.

We wniosku nie ma wymogu wskazywania konkretnych wydawnictw w ramach których będą opublikowane wyniki badań, ale planując publikacje w OA należy zapoznać się z polityką danego wydawnictwa w celu zaplanowania właściwej strategii publikacyjnej (np. warto zweryfikować czy wydawnictwo uwzględnia wskazane przez NCN licencje praw autorskich oraz czy publikacja wyników będzie zgodna z Polityką NCN dot. otwartego dostępu).

Monografie nie są objęte Polityką NCN dot. otwartego dostępu. Koszty monografii można zaplanować z kosztów bezpośrednich, w tym również koszty publikacji open access. Należy jednak pamiętać, że gospodarne jest wydatkowanie środków albo na wydanie drukiem albo na open access. W przypadku opublikowania tej samej pracy drukiem i w open access dochodzi do podwójnego finansowania.

Nie ma takiego obowiązku. Polityka określa zasady publikowania w otwartym dostępie wyników badań (dotyczy to artykułów w recenzowanych czasopismach, ale także np. recenzowanych materiałów konferencyjnych, czy też oryginalnych danych badawczych). Polityka ta nie obejmuje zasad publikowania monografii, rozdziałów monografii i recenzowanych utworów zebranych. Koszty wydania monografii drukiem mogą być planowane w ramach Kosztów bezpośrednich.

Koszty wydania monografii mogą być sfinansowane ze środków w kategorii open access, jednakże zgodnie z dokumentacją konkursową, koszt wydania monografii w OA można również zaplanować w ramach Kosztów bezpośrednich. Publikowanie monografii w open access nie jest obowiązkowe.  

Koszty wydania monografii będą uznane za kwalifikowalne po uzyskaniu pozytywnej recenzji ze strony NCN (zasady oceny monografii są dostępne tutaj).