Majowe posiedzenie Rady Narodowego Centrum Nauki

W dniach 11–12 maja 2016 r. miało miejsce kolejne posiedzenie plenarne Rady NCN, tym razem wyjątkowe, gdyż przy okazji organizowanych corocznie Dni Narodowego Centrum Nauki, które odbyły się w Olsztynie.

W pierwszej części posiedzenia udział wzięli zaproszeni goście – gospodarz tegorocznych Dni NCN Rektor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Profesor Ryszard Górecki, władze wojewódzkie i miasta Olsztyna: Marszałek Województwa Gustaw Marek Brzezin, Prezydent Miasta Olsztyna Piotr Grzymowicz i przedstawiciel Wojewody, Paweł Żukowski Dyrektor Generalny Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Wojewódzkiego, a także prorektorzy uczelni warmińsko-mazurskich oraz reprezentanci instytucji naukowych regionu. Przedstawiciele władz lokalnych podkreślili znaczenie badań naukowych dla rozwoju Warmii i Mazur. Gospodarze przedstawili zebranym potencjał środowiska naukowego województwa, w tym sukcesy w występowaniu o środki finansowe na realizację prowadzonych badań naukowych, a także plany na przyszłość ukierunkowane na dalszy rozwój i wzmocnienie aktywności grantowej uczonych z tego regionu. W dyskusji poświęconej roli Narodowego Centrum Nauki w finansowaniu badań naukowych omówiono główne zagadnienia związane z występowaniem do NCN o środki na badania, jak również z obsługą finansowanych projektów badawczych. Członkowie Rady pozytywnie odnieśli się do większości uwag i postulatów dotyczących konkursów NCN, przedstawionych przez prof. Jerzego Jaroszewskiego Prorektora ds. Nauki UWM.

W drugiej części posiedzenia Rada omówiła kwestie związane z bieżącą działalnością Centrum, w tym przyjęła informację o zakresie wykonywanych przez NCN zadań i wydatkowanych na te cele środkach w pierwszym kwartale 2016 r.

Tematem, który zdominował obrady, były założenia nowych konkursów Narodowego Centrum Nauki: konkursu na tzw. małe projekty badawcze, konkursu na staże w zespołach badawczych realizujących granty Europejskiej Rady ds. Badań (ERC) oraz nowej edycji programu Iuventus Plus prowadzonego dotychczas w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, który decyzją Ministra został przekazany do dalszej realizacji w Narodowym Centrum Nauki.

W dyskusji zgodzono się, że realne wsparcie osób rozpoczynających karierę naukową może zapewnić jedynie spójny system finansowania badań prowadzonych przez młodych badaczy ze stopniem naukowym doktora, na wzór programów holenderskiej agencji finansującej badania naukowe (NWO) oraz Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERC). Tym samym podjęto decyzję, że zmodyfikowany program Iuventus Plus powinien stać się integralną częścią oferty konkursowej Centrum. Nowy komplet programów grantowych dla młodych badaczy pozwoli na finansowanie prowadzonych przez nich badań naukowych od momentu rozpoczęcia kariery, poprzez umożliwienie zatrudnienia i zdobycia doświadczenia w mocnych, zagranicznych ośrodkach naukowych, aż po możliwość tworzenia własnego zespołu naukowego i dojrzałą kontynuację jego pracy w kolejnym konkursie NCN. Zaproponowano zatem, aby na bazie programu Iuventus Plus stworzyć nowy konkurs SONATINA skierowany do osób do 3 lat po uzyskaniu stopnia naukowego doktora, dotychczasowy konkurs SONATA przeznaczyć dla osób od 2 do 7 lat po doktoracie, a konkurs SONATA BIS adresować do tych naukowców, którzy są od 5 do 12 lat po uzyskaniu stopnia naukowego doktora i planują realizację projektu badawczego, którego głównym celem jest powołanie nowego zespołu badawczego. Przyjęto, że pierwszy blok konkursów SONATINA – SONATA – SONATA BIS zostanie ogłoszony już w grudniu 2016 r.

Omawiając wstępnie założenia konkursu SONATINA, Rada zaproponowała, aby w tym konkursie stworzyć możliwość pełnoetatowego zatrudniania w polskich jednostkach naukowych młodych badaczy, będących na początku swojej kariery oraz sfinansowania dla nich 3 do 6-cio miesięcznych staży w wysokiej jakości zagranicznych ośrodkach naukowych. Laureat konkursu SONATINA otrzymałby również środki finansowe na realizację projektu badawczego w jednostce, w której zostanie zatrudniony.

Rada NCN, dostrzegając potrzebę wsparcia polskich naukowców w ubieganiu się o granty European Research Council (ERC), powzięła decyzję o przystąpieniu NCN do programu Fellowship to visit ERC grantee. Celem konkursu UWERTURA będzie realizacja staży w zespołach badawczych prowadzących badania finansowane z grantów ERC. Współpraca z uznanymi badaczami będzie dla polskich naukowców okazją do zdobycia wiedzy i doświadczenia, które są niezbędne w skutecznym ubieganiu się o granty ERC. Konkurs skierowany będzie do osób ze stopniem naukowym doktora, które są laureatami konkursów NCN i są zatrudnione w polskich jednostkach naukowych. Podstawowym założeniem tego konkursu będzie zobowiązanie do złożenia wniosku o grant ERC w terminie do 18 miesięcy od dnia zakończenia stażu.

Mając na względzie głosy środowiska naukowego, Rada NCN przedyskutowała możliwość utworzenia nowego narzędzia pozwalającego wesprzeć naukowców w wejściu w główny system grantowy NCN i zwiększyć ich szanse na otrzymanie finasowania w ramach konkursów NCN. Stwierdzono, że rozwiązaniem będzie organizacja konkursu na realizację niewielkich projektów badawczych, których wykonanie może przyczynić się do realizacji szerszych planów badawczych. O finansowanie w konkursie będą mogły się ubiegać osoby, które uzyskały stopień naukowy doktora w okresie do 12 lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem oraz które nie kierowały grantami NCN. Osoba wnioskująca o finansowanie projektu będzie zobowiązana do wskazania jednego konkretnego celu (badania wstępne, udział z referatem lub posterem w konferencji, kwerenda itp.) oraz uzasadnienia wysokości wnioskowanych nakładów finansowych. Okres realizacji projektu nie będzie mógł przekraczać 12 miesięcy, a całkowita wysokość finansowania będzie wynosić od 5 000 do 50 000 złotych. W grantach tego typu nie przewidziano możliwości finansowania wynagrodzeń oraz zakupu aparatury badawczej. Rada NCN postanowiła, że procedura składania wniosku będzie uproszczona w stosunku do dotychczasowych konkursów, a ciągły nabór pozwoli na elastyczną realizację różnorodnych celów naukowych.

W wyniku powyższych ustaleń Rada NCN dokonała koniecznych modyfikacji dotychczasowych planów, których efektem jest nowy harmonogram konkursów NCN w latach 2016–2017. Ofertę NCN uzupełniono ponadto o kolejne edycje międzynarodowych inicjatyw tj. POLONEZA i BEETHOVENA.

W dalszej części posiedzenia omówiono warunki przeprowadzania kolejnej, ósmej już, edycji konkursów MAESTRO i HARMONIA oraz szóstej edycji konkursu SONATA BIS. Konkursy te zostaną ogłoszone 15 czerwca 2016 r. Decyzją Rady nakłady finansowe tych konkursów wyniosą łącznie 170 mln zł, z czego 90 mln zł przeznaczono na konkurs SONATA BIS 6 oraz 40 mln zł na konkurs MAESTRO 8 i 40 mln zł na konkurs HARMONIA 8. Zgodnie z wcześniejszą deklaracją, Rada zdecydowała się na wprowadzenie w konkursie SONATA BIS możliwości obniżenia o 50% pensum dydaktycznego kierownika projektu zatrudnionego na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. Uzgodniono, że w konkursie MAESTRO i SONATA BIS, po raz pierwszy będzie można tworzyć specjalistyczne stanowiska pomocnicze, wspierające zespoły badawcze w realizacji tych projektów. Ustalono, że dla takiego stanowiska będzie można zaplanować wynagrodzenie etatowe w pełnym wymiarze czasu pracy w wysokości nieprzekraczającej 67,5 tys. zł rocznie (łącznego kosztu pracodawcy) pod warunkiem, że w okresie pobierania tego wynagrodzenia osoba przewidziana do zatrudnienia nie otrzyma wynagrodzenia na podstawie umowy o pracę u innego pracodawcy i nie będzie pobierać innego wynagrodzenia w żadnej formie ze środków NCN. W danym projekcie badawczym, wnioskodawca będzie mógł zatrudnić na takim stanowisku tylko jedną osobę, a starając się o środki na wynagrodzenia dla niej, zostanie zobowiązany do uzasadnienia konieczności stworzenia tego etatu. Rada zdecydowała również, że w konkursie MAESTRO 8 i SONATA BIS 6 nie będzie udzielana pomoc publiczna.

Następnie członkowie Rady NCN przyjęli nowe warunki oraz regulamin przyznawania środków na realizację zadań finansowanych lub dofinansowanych w konkursach międzynarodowych organizowanych przez Narodowe Centrum Nauki we współpracy wielostronnej, dostosowując je do zasad obowiązujących w głównych konkursach NCN. Przy tej okazji omówiono wstępne założenia konkursu Partnerships for International Research and Education (PIRE) współorganizowanego przez Narodowe Centrum Nauki oraz National Science Foundation. W najbliższym czasie zostaną uzgodnione szczegółowe warunki konkursu, którego ogłoszenie planowane jest w połowie 2016 r.

Na zakończenie poinformowano o sukcesach polskich badaczy w konkursie BiodivERsA. W związku z zakwalifikowaniem do finansowania projektów zgłoszonych przez polskie zespoły badawcze w tym konkursie, Rada zdecydowała się zwiększyć o 500 tys. euro wysokość środków finansowych przeznaczonych na ich realizację. W wyniku tej decyzji projekty badawcze z udziałem polskich naukowców mogą liczyć na finansowanie w łącznej kwocie w wysokości 1 mln euro.