Okratek australijski (Clathrus archeri (Berg.) Dring.), maślak daglezjowy (Suillus lakei (Murrill.) A.H. S.M.& Thires) oraz borowik wysmukły (Boletellus projectellus (Murrill.) Singer jako organizmy modelowe...

Organizmami obcego pochodzenia mogą być rośliny, zwierzęta, grzyby lub inne organizmy, które w sposób intencjonalny, bądź przypadkowy zostały przeniesione poza miejsce swojego naturalnego występowania. Historia przenoszenia rozmaitych organizmów na nowe tereny rozpoczęła się blisko 500 lat temu, od momentu odkrycia Ameryki. Obecnie występowanie obcych, często inwazyjnych organizmów stanowi jeden z głównych problemów ochrony przyrody. Na nowym obszarze organizmy obce mogą zmieniać strukturę i skład gatunkowy rodzimych biocenoz przez konkurencję o zasoby życiowe i przestrzeń. Większość prowadzonych obecnie badań skupia się na procesie introdukcji różnych gatunków roślin i zwierząt, głównie tych ważnych gospodarczo oraz organizmów chorobotwórczych, zwłaszcza grzybów. Natomiast niewiele wiadomo na temat rozprzestrzeniania obcych gatunków grzybów niepatogenicznych.

Uzasadnieniem nikłej liczby grzybów niechorobotwórczych na listach obcych organizmów jest specyfika grzybów, jako organizmów „utajnionych”, a co za tym idzie brak metod umożliwiających dostatecznie szybkiej i skutecznej oceny występowania poszczególnych gatunków. Dlatego też głównym celem projektu jest ocena skali występowania w Europie trzech obcych gatunków grzybów niepatogenicznych: okratka australijskiego, maślaka daglezjowego oraz borowika wysmukłego, a także opracowanie innowacyjnej metody wyznaczania zasięgów geograficznych dla grzybów występujących poza miejscem ich naturalnego występowania. Każdy z badanych grzybów charakteryzuje się innym stylem życia. Przypominający czerwoną ośmiornicę okratek jest gatunkiem saprotroficznym i pochodzi z Australii i Nowej Zelandii. Pozostałe dwa gatunki przybyły z Ameryki Północnej i są grzybami wchodzącymi w symbiozę mykoryzową z drzewami. Maślaka daglezjowego można znaleźć tylko pod daglezją zieloną lub siną, natomiast borowik wysmukły związany jest w wieloma gatunkami sosen.

W projekcie wykorzystane zostaną nowoczesne narzędzia biologii molekularnej, które pozwolą na zaprojektowanie gatunkowo specyficznych markerów genetycznych dla trzech wytypowanych gatunków grzybów. Uzyskane w tym zakresie dane pozwolą również na sporządzenie baz danych, które dzięki analizom filogeograficznym umożliwią odtworzenie dróg rozprzestrzeniania się analizowanych taksonów w miejscu introdukcji. Nowością jest połączenie wyżej opisanych metod molekularnych z metodami opartymi na modelowaniu zasięgów. Pozwoli to na ocenę skali występowania okratka australijskiego, maślaka daglezjowego oraz borowika wysmukłego w Europie i na świecie na chwilę obecną, jak również, przy założeniu różnych scenariuszy zmian klimatu, w przyszłości. Całość badań dopełnią obserwacje występowania owocników na stałych powierzchniach obserwacyjnych.

Dr inż. Marcin Pietras

Z wykształcenia leśnik, absolwent Technikum Leśnego im. Adama Loreta w Tucholi. Już podczas studiów na Wydziale Leśnym Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu jego zainteresowania skupiały się wokół zagadnień związanych z ochroną przyrody realizowaną w realiach prowadzonej gospodarki leśnej. Tytuł doktora nauk biologicznych uzyskał w 2013 r. w Instytucie Dendrologii Polskiej Akademii Nauk w Kórniku. Staż podoktorski realizuje na Wydziale Biologii Uniwersytetu Gdańskiego. Autor i współautor ponad 30 doniesień konferencyjnych na temat bogactwa i różnorodności grzybów w różnych ekosystemach. Laureat prestiżowej Nagrody Larry’ego Petersona (ICOM 7, New Dehli 2012), Nagrody PTB dla Młodych Pracowników Nauki (2013), a także konkursu PRELUDIUM 2 (NCN).

Data publikacji: 26.08.2015