Ruszają Centra Dioscuri w Polsce

Studiowali biologię w Polsce, przez wiele lat prowadzili badania w najlepszych instytutach za granicą, a w 2018 r. wygrali międzynarodowy konkurs w nowym programie zainicjowanym przez Towarzystwo Maxa Plancka. Teraz utworzą własne zespoły badawcze przy Instytucie Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego w Warszawie: Aleksandra Pekowska i Grzegorz Sumara staną na czele obu pierwszych Centrów Dioscuri.

Uroczyste otwarcie odbyło się 17 września. W uroczystości wzięli udział: Jarosław Gowin, minister nauki i szkolnictwa wyższego, Anja Karliczek, niemiecka minister edukacji i badań naukowych, Martin Stratmann, prezes Towarzystwa Maxa Plancka oraz Zbigniew Błocki, dyrektor Narodowego Centrum Nauki.

– W osobach Aleksandry Pekowskiej i Grzegorza Sumary udało nam się pozyskać dla Polski dwoje naukowców światowej klasy w dziedzinie biologii molekularnej. To ważny element naszych starań, mających na celu umiędzynarodowienie polskiego krajobrazu naukowego, mówi Jarosław Gowin, minister nauki i szkolnictwa wyższego. Ciężar finansowania Centrów Dioscuri, wspieranych przez partnerów naukowych z Niemiec, ponoszą w równym stopniu polskie Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego i niemieckie Federalne Ministerstwo Edukacji i Badań. Dioscuri to duży krok naprzód, wszyscy chcemy uzupełnić istniejące nadal na terenie UE luki w sferze badań i innowacji. Naszym długoterminowym celem musi być zapewnienie równie dobrych i atrakcyjnych dla młodych naukowców warunków do pracy we wszystkich krajach europejskich, powiedziała Anja Karliczek, federalna minister edukacji i badań naukowych. W Polsce w najbliższych latach planuje się utworzenie do dziesięciu centrów doskonałości, każde otrzyma finansowanie w wysokości do 1,5 mln euro na okres pięciu lat. Tym samym wysokość dofinansowania odpowiada wysokości prestiżowego grantu ERC finansowanego ze środków UE, promującego doskonałość naukową.

I dokładnie ten sam cel przyświeca również Centrom Dioscuri w wymiarze regionalnym: – Czujemy się odpowiedzialni za wzmacnianie doskonałości naukowej w Europie Środkowej i Wschodniej. Zamierzamy wspierać zachodzące w regionie procesy transformacji i przyspieszyć rozwój całej Europejskiej Przestrzeni Badawczej, mówi prezes Towarzystwa Maxa Plancka, Martin Stratmann. Celem programu Dioscuri jest pozyskiwanie i wspieranie takich naukowców jak Pekowska i Sumara, którzy rozwijali swoje kariery naukowe w renomowanych jednostkach naukowych w Niemczech, Francji, Szwajcarii i USA, aby mogli utworzyć własny zespół badawczy w odpowiedniej polskiej instytucji badawczej. – W pierwszym konkursie Dioscuri otrzymaliśmy 45 zgłoszeń z całego świata. Wybór nie był łatwy, ale zespół ekspertów oceniających wnioski, złożony ze światowej klasy specjalistów, świetnie poradził sobie z zadaniem wyłonienia najlepszych. Rozpoczęcie działalności dwóch centrów Dioscuri w Polsce jest istotnym sygnałem dla polskiej nauki, że każdy z nas, naukowców, powinien w swojej codziennej pracy badawczej dążyć do osiągnięcia doskonałości naukowej – podkreśla Zbigniew Błocki, dyrektor Narodowego Centrum Nauki.

Aleksandra Pekowska przyjedzie z jednego z Narodowych Instytutów Zdrowia (National Institutes of Health) w Stanach Zjednoczonych do Warszawy, gdzie w najbliższych latach będzie prowadziła badania w zakresie ewolucyjnej i funkcjonalnej genomiki astrocytów tj. specyficznych komórek w tkance nerwowej. Jako niemiecki partner naukowy będzie ją w tym wspierał Martin Vingron z Instytutu Genetyki Molekularnej im. Maxa Plancka w Berlinie. Grzegorz Sumara w swoim Centrum będzie pracować nad wyjaśnianiem szlaków sygnałowych, odgrywających rolę w chorobach metabolicznych. Dotychczas prowadził nad nimi badania w Centrum Biomedycyny Eksperymentalnej im. Rudolfa Virchowa na Uniwersytecie w Würzburgu, gdzie miał już okazję współpracować ze swoim przyszłym partnerem naukowym, Martinem Eilersem. Poza współpracą naukową partnerzy z Niemiec mają ułatwić integrację Centrów w międzynarodowe struktury i doradzać w kwestiach rozwoju strukturalnego. Oba Centra Dioscuri powstaną w Instytucie Nenckiego w Warszawie, który dzięki najnowocześniejszemu wyposażeniu, odpowiedniej przestrzeni i wsparciu administracyjnemu oferuje optymalne warunki do prowadzenia prac badawczych i stworzenia konkurencyjnych zespołów badawczych dążących do osiągnięcia doskonałości naukowej.

Od lewej: Martin Stratmann, Prezydent Towarzystwa Maxa Plancka; Jarosław Gowin, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego; Anja Karliczek, Federalna Minister Edukacji i Badań, Niemcy; Aleksandra Pekowska, liderka Centrum Dioscuri w zakresie Ewolucyjnej i Funkcjonalnej Genomiki Astrocytów; Grzegorz Sumara, lider Centrum Dioscuri w zakresie Chorób Metabolicznych; Agnieszka Dobrzyń, dyrektor Instytutu Nenckiego; Zbigniew Błocki, dyrektor Narodowego Centrum Nauki; Joachim Sauer, Przewodniczący Komitetu Dioscuri, fot. Agnieszka Ziobro

Dioscuri to program opracowany przez Towarzystwo Maxa Plancka, mający na celu wspieranie rozwoju Centrów Doskonałości Naukowej w Europie Środkowej i Wschodniej. Jego celem jest wsparcie finansowe dla wybitnych naukowców, chcących prowadzić badania w tym regionie. Centra Dioscuri powstaną tam, gdzie dzięki stworzonej infrastrukturze istnieją już warunki oraz odpowiednie środowisko do prowadzenia badań naukowych na najwyższym poziomie. Centra będą funkcjonować przez pięć lat, z możliwością przedłużenia o kolejnych pięć, po pozytywnej ewaluacji przeprowadzonej przez zewnętrznych ekspertów. Przez ten okres każdy zespół badawczy ma co roku do dyspozycji po 300 000 euro. Finansowanie zapewnią w równych częściach Federalne Ministerstwo Edukacji i Badań oraz rząd danego kraju. Program jest najpierw realizowany w Polsce, gdzie jest zarządzany wspólnie przez Towarzystwo Maxa Plancka (MPG) i Narodowe Centrum Nauki (NCN).

Zdjęcia: Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN