Badania biomedyczne a etyka

Biomedyczne badania naukowe przyczyniają się do postępu w medycynie, a także do zwiększenia długości i jakości życia. Na pewnym etapie prowadzi się je z udziałem ludzi. Uczestnictwo w takich badaniach wiąże się z ryzykiem. Tutaj pojawia się etyczny problem: jak prowadzić skuteczne i efektywne badania w biomedycynie, minimalizując przy tym ryzyko dla uczestników?

Nad tym zagadnieniem pracował kierowany przeze mnie zespół z udziałem dra Jana Piaseckiego (UJ CM) i mgra Viliusa Dranseiki (Uniwersytet Wileński). Celem projektu była analiza i udoskonalenie wybranych mechanizmów ochrony uczestników badań w biomedycynie.

Analizując kwestie związane z uczestnictwem populacji szczególnie narażonych na wykorzystanie w badaniach (vulnerabe populations) zaproponowaliśmy rozszerzenie kategorii przyzwolenia i sprzeciwu dzieci na udział w badaniu biomedycznym. Poddaliśmy analizie konsekwencje zwiększenia praw dzieci w badaniach i argument dotyczący indywidualnego i społecznego interesu prowadzenia badań z udziałem dzieci.

Badając kwestie związane z przekazem informacji na temat ryzyka dorosłym uczestnikom badań, zaproponowaliśmy dostosowanie informacji do wymagań uczestnika (subjective standard) oraz zawarcie informacji o nieoczywistych formach ryzyka.

Poddaliśmy systematycznej analizie regulacje badań epidemiologicznych proponując objęcie takich badań obowiązkiem zgody komisji bioetycznej.

Poświęciliśmy także uwagę specyfice prowadzenia badań biomedycznych w krajach Europy Środkowej i Wschodniej analizując przyczynę niedoregulowania niektórych obszarów takich badań, źródła systemu kontroli badań i argumentując za ujednoliceniem takiej kontroli w ramach Unii Europejskiej.

Wyniki badań opublikowaliśmy w 14 artykułach, w większości w otwartym dostępie.

dr hab. Marcin Waligóra

Pracuje w Zakładzie Filozofii i Bioetyki UJ CM, gdzie kieruje pracami zespołu REMEDY (Research Ethics in Medicine Study Group). W roku akademickim 2017/2018 prowadzi badania w The Harvard Medical School Center for Bioethics w Bostonie jako Fulbright Visiting Scholar. Publikował m.in. w PLOS Medicine, Journal of Medical Ethics, American Journal of Bioethics.

Strona internetowa zespołu: www.remedy.edu.pl.

Patrz także: Etyka badań z udziałem dzieci w biomedycynie

Data aktualizacji: 04.04.2018