O otwartej nauce, rzetelności i szkołach doktorskich na Dniach NCN 2019


Monday, 20 May 2019

W Łodzi zakończyły się Dni Narodowego Centrum Nauki. Podczas paneli dyskusyjnych, warsztatów i spotkań rozmawiano o rzetelności naukowej, otwartym dostępie do treści naukowych oraz nowościach w ofercie NCN. Ważnym punktem programu była prezentacja nowego konkursu Narodowego Centrum Nauki mającego na celu wsparcie szkół doktorskich, które od nowego roku akademickiego rozpoczną kształcenie doktorantów w polskich uczelniach.

Część oficjalną tegorocznych Dni NCN zainaugurowało otwarte spotkanie środowiska naukowego regionu. W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele współorganizatorów wydarzenia: Uniwersytetu Łódzkiego, Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Politechniki Łódzkiej, Szkoły Filmowej w Łodzi, Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi, Akademii Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego, Instytutu Biologii Medycznej PAN oraz Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN. Mieli oni okazję wysłuchać wystąpienia dra hab. Tomasza Suleja z Instytutu Paleobiologii PAN pt. „Moja droga do Science”, podczas którego opowiadał o tym, dlaczego zajął się pracą naukową, jak wygląda jego ścieżka naukowa, w jaki sposób dokonuje kolejnych odkryć i co mu pomaga w codziennej pracy. Wspólnie zastanawiano się nad tym, co jest ważne w pracy naukowca i co można zrobić, aby jeszcze lepiej wspierać badaczy na różnych etapach kariery w ich dążeniu do dokonywania przełomowych odkryć.

Dni NCN pełnią istotną funkcję informacyjną. Dzięki ich mobilnemu charakterowi naukowcy w różnych regionach Polski mogą spotkać się z pracownikami Centrum i dowiedzieć, jakie możliwości finansowania badań naukowych w zakresie badań podstawowych oferuje NCN, jak zabrać się za pisanie wniosku oraz na co zwrócić uwagę podczas przygotowywania projektu, projektowania zespołu naukowego oraz konstruowania kosztorysu.

Cieszę się, że nasza oferta konkursowa jest już na tyle znana w środowisku, że w ramach Dni NCN możemy już nie tylko informować, ale także podjąć szeroką dyskusję na temat założeń systemu finansowania badań naukowych oraz na temat wartości i jakości nauki w Polsce. Pamiętajmy, że to my – naukowcy – jesteśmy tymi, którzy kształtują system. To my projektujemy i prowadzimy badania, ale również to my jako eksperci oceniamy wnioski. I to od nas zależy, w którą stronę pójdziemy i co osiągniemy w polskiej nauce w ciągu najbliższych lat – podkreśliła prof. Małgorzata Kossowska, przewodnicząca Rady Narodowego Centrum Nauki. 

W drugiej części otwartego spotkania środowiska naukowego regionu wziął udział wicepremier, minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin. Uczestnicy wysłuchali czterech prezentacji Narodowego Centrum Nauki o nowościach w zasadach konkursów oraz planowanych istotnych zmianach w ofercie NCN. Dyrektor Centrum prof. Zbigniew Błocki omówił temat open access i planów w zakresie otwartego dostępu do publikacji naukowych powstałych w grantach NCN. Prof. Justyna Olko, członkini Rady NCN, omówiła plan zarządzania danymi, którego sporządzenie i załączenie do wniosku będzie wymagane we wniosku już począwszy od konkursów ogłaszanych w czerwcu br. Dr Laura Bandura-Morgan, kierownik zespołu ds. kontroli i audytu, przedstawiła podejście NCN do promowania rzetelności oraz etyki w nauce, zaś dr Marcin Liana, zastępca dyrektora Centrum, przedstawił opracowywany właśnie program wsparcia przez NCN szkół doktorskich. W założeniu ma on być adresowany do jednostek prowadzących szkoły doktorskie, zaś kierownikiem projektu ma być wybitny naukowiec, który umożliwi wybranemu w trybie konkursowym doktorantowi prowadzenie prac badawczych pod swoim kierunkiem oraz będzie wspierać go w budowaniu kariery naukowej. Program będzie zapewniać 3 lub 4 lata finansowania dla doktoranta. Szczegółowe założenia programu będą znane już niedługo, ponieważ jego ogłoszenie jest planowane na wrzesień br.

­– Monitorujemy plany uczelni dotyczące liczby doktorantów w szkołach doktorskich i obawiamy się, że spadek liczby doktorantów może być zbyt daleko idący. Dlatego też propozycja uruchomienia przez Narodowe Centrum Nauki nowego programu wspierającego działalność szkół doktorskich wzbudza w ministerstwie duży entuzjazm – zapewnił wicepremier Jarosław Gowin w swoim wystąpieniu.

W drugim dniu wydarzenia odbyły się dyskusje eksperckie w dwóch panelach. Pierwszemu z nich, pn. Otwarta nauka", przewodniczył prof. Jacek Kuźnicki, członek Rady NCN z Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie. Zaproszeni specjaliści wspólnie zastanawiali się, jakie są korzyści z publikowania w open access, jakie bariery stoją przed naukowcami, którzy chcą w ten sposób publikować wyniki swoich badań oraz jakie możliwości i narzędzia publikowania w otwartym dostępie mają polscy badacze.

Rocznie na świecie na publikacje naukowe wydawanych jest 10 mld dolarów, w Polsce ponad 250 mln zł. Ok. 80 procent prac publikowanych na świecie nie jest publicznie dostępnych. Z punktu widzenia odpowiedzialności za wydawanie publicznych pieniędzy, nie możemy zaakceptować takich statystyk. Żyjemy w świecie, gdzie kwestia dystrybucji wyników naukowych nie jest problemem technicznym. Uważam, że nauka finansowana ze środków publicznych musi być otwarta. Dlatego dołączyliśmy do inicjatywy cOAlitionS, zrzeszającej instytucje i organizacje, którym leży na sercu dostępność prac naukowych – podkreślił dyrektor NCN, prof. Zbigniew Błocki.

W drugim panelu dyskusyjnym pt. „Ewaluacja wniosków” moderowanym przez prof. Jakuba Fichnę, członka Rady NCN z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, zaproszeni eksperci przyjrzeli się szczegółowo procesowi oceny wniosków w konkursach Narodowego Centrum Nauki. Wspólnie z publicznością zastanawiali się, czy przyjęty model peer review sprawdza się w polskiej rzeczywistości naukowej oraz omówili problemy pojawiające się na różnych etapach tego procesu, zarówno z pespektywy eksperta oceniającego wnioski, jak również z perspektywy wnioskodawcy ubiegającego się o finansowanie.

Równolegle do paneli dyskusyjnych odbywały się warsztaty oraz spotkania tematyczne. Uczestniczący w warsztatach pt. „Jak napisać dobry projekt?" naukowcy wspólnie z koordynatorami dyscyplin NCN pracowali nad przygotowanymi przez siebie abstraktami projektów. Uczyli się, w jaki sposób rozplanować prace nad wnioskiem i przygotować wszystkie niezbędne jego elementy, aby pozytywnie przeszedł ocenę formalną i był skierowany do oceny merytorycznej przez ekspertów i recenzentów zewnętrznych. Na spotkaniach informacyjnych pracownicy Centrum szczegółowo omówili ofertę konkursową, w tym ciągle rozszerzaną ofertę programów międzynarodowych oraz konkursy, które będą finansowane z funduszy EOG i funduszy norweskich.

W Dniach NCN 2019 wzięło udział blisko pół tysiąca osób, nie tylko z regionu łódzkiego, ale także z całej Polski.


                                            

fot. Michał Niewdana

Organizatorzy

logotyp Narodowego Centrum Nauki